Historiku i numrave indianë dhe arabë.
Bota islame sot përdor dy lloje numrash: numrat indianë dhe numrat arabë.
Lloji i parë: Numrat indianë.
Numrat indianë nga njëshi deri te nënta janë: ١, ٢, ٣, ٤, ٥, ٦, ٧, ٨, ٩.
Këta numra janë përdorur nga arabët e lindjes, myslimanët e Azisë qendrore dhe së fundi perandoria Osmane çka ka bërë që të përdoren edhe në Shqipëri prandaj dhe në xhamitë e vjetra dhe pllakat e varreve të vjetra gjen mbishkrime osmane që mbajnë data të shkruara me këta numra si psh:
Xhamia e “Et’hem Beut” mbi derën e saj mban mbishkrimin osman: “سنة: ۱۲۰۹ ﻫ” që do të thotë: “Viti 1209 H” dhe që është viti i themelimit të saj.
Këta numra quhen indianë për shkak se origjina e tyre është India sepse në kohën e Halifes Ebu Xhafer El-Mensur i cili ka udhëhequr ymetin mysliman nga viti 136-158 sipas hixhretit, arabët u njohën me simbolet indiane të numrave të cilët i pëlqejnë dhe u japin atyre simbole me bazë simbolet indiane por duke ia përshtatur ato alfabetit arab:
Njëshi në indisht (१), në arabisht (١) i përshtatur me shkronjën “Elif (ا)”
Dyshi në indisht (२), në arabisht (٢) i përshtatur me shkronjën “Be (ب)” duke i shtuar një bisht.
Treshi në indisht (३), në arabisht (٣) i përshtatur me shkronjën “Sin (س)” ku i është marrë vetëm koka dhe i është shtuar një bisht.
Katra në indisht (४), në arabisht (٤) e përshtatur me shkronjën “Ajn (ع)”
Pesa në indisht (५), në arabisht (٥) e përshtatur me shkronjën “Ha (ه)”
Gjashta në indisht (६), në arabisht (٦) e përshtatur me shkronjën “Lam (ل)” të përmbysur
Shtata në indisht (७), n; arabisht (٧) e përshtatur me shkronjën “Lam elif (لا)”.
Teta në indisht (८), në arabisht (٨) e përshtatur me shkronjën “Lam elif (لا)” të përmbysur.
Nënta në indisht (९), në arabisht (٩) e përshtatur me shkronjën “Ta (ط)” të përmbysur.
Pastaj arabët në kohën e halifes Ma’mun i cili ka udhëhequr ymetin mysliman nga viti 198-218 sipas hixhretit fusin në përdorim zeron dhe i dhanë këtë simbol “٠” që do të thotë “Bosh” dhe kjo gjë i dedikohet matematikanit të njohur Muhamed bin Musa Al-Khauarizmi i cili ishte përgjegjësi i “Shtëpia e Urtësisë” në kohën e Ma’munit -Allahu i mëshiroftë-!
Lloji i dytë: Numrat arabë.
Numrat arabë janë: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
Këta numra janë përdorur nga arabët e perëndimit të cilët janë: arabët e Andaluzisë (Spanja sot) dhe arabët e Afrikës veriore. Atyre u janë dhënë forma mbi bazën e numrit të këndeve ku: numri një ka një kënd, numri dy ka dy kënde numri tre ka tre kënde etj siç është shprehur në figurën e mëposhtme.
Këta numra janë futur më pas në Evropë nga Andaluzia dhe mendohet se kjo gjë të jetë bërë nga Papa “Silvestër II” i cili para se të ulej në karrigen e papatit kishte studiuar në Andalozi dhe ka qëndruar në krye të papatit nga viti 999-1003 sipas kalendarit kristian.
Evropianët më pas numrat arabë i kanë përshtatur gjuhës së tyre duke i dhënë atyre më shumë rrumbullakësi siç shihet nga ndryshimi i tyre me formën e paraqitur në tabelën e mëposhtme.
Në lidhje me origjinën e këtyre numrave janë dhënë dy mendime:
1- Origjina e tyre është te arabët dhe ky është mendimi më i përhapur, madje evropianët kështu i emërtojnë. Ndërsa arabët i quajnë numrat e pluhurit sepse i shkruanin në rërë.
2- Origjina e këtyre numrave është gjithashtu India pastaj arabët i kanë përshtatur siç paraqitet në tabelën e mëposhtme.
Gjithsesi, numrat indianë të arabëve të lindjes janë më të hershëm në përdorim sesa numrat arabë të arabëve të perëndimit dhe janë përshtatur më shumë në shkrim gjuhës arabe prandaj dhe kanë përdorim më të gjerë te arabët dhe të gjithë ata popuj që përdorin alfabetin arab në shkrim.
Udha e Besimtarëve