Falënderimi i takon vetëm se Allahut, i Cili na ligjësoi muajin e Ramazanit. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të vërtet vetëm se Allahut, azze ue xhel, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit.

O ju musliman, frikojuni Allahut dhe falënderoni Atë. Dijeni se prej urtësisë së madhe të Tij është ta veçon kë të donë prej krijesave të Tij dhe ta dallon njërën krijesë nga tjetra. Disa nga njerëzit i bëri të dallohen nga të tjerët dhe disa vende i bëri të dallohen nga vendet tjera dhe poashtu disa periudha i bëri të dallohen nga periudhat tjera dhe Allahu prej tyre e veçoi dhe dalloi muajin e Ramazanit prej muajve tjerë dhe në Kuran tha: “Muaji i Ramazanit është ai, në të cilin ka zbritur Kurani, që është udhërrëfyes për njerëzit, plot me shenja të qarta për rrugën e drejtë dhe dallues (i së mirës nga e keqja)“. Bekare 185.

I Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, i qartësoi edhe më gjerësisht veçoritë e muajit Ramazan me një hadith të cilin na e përcjell Selman el Farisij, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, dhe i cili thotë: “I Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, na ligjëroi në ditët e fundit të muajit Shaban dhe tha: “O ju njerëz, po afrohet një muaj i madh dhe i bekuar. Në këtë muaj është një natë që është më e mirë se njëmijë muaj. Gjatë këtij muaji Allahu e ka bërë agjërimin të detyrueshëm dhe faljet gjatë natës të lavdërueshme. Ai që e kryen një punë të mirë vullnetare gjatë këtij muaji, është si të ketë kryer një punë të detyrueshme në çdo kohë tjetër. Ai që kryen një vepër të detyrueshme është si të ketë kryer 70 punë të detyrueshme në çdo kohë tjetër. Ky është muaji i durimit dhe shpërblimi i durimit është xheneti. Ky është muaji i barazisë dhe bujarisë dhe bamirësisë. Në këtë muaj furnizimi i besimtarit rritet. Kushdo që i jep ushqim një agjëruesi këtë muaj, kjo do të bëhet shkak që atij t’i falen mëkatet, do të shpëtojë nga zjarri dhe ai do ketë shpërblimin e tij pa i hequr personit që ushqehet asnjë pjesë të shpërblimit të tij”.

Njerëzit i thanë: “O i Dërguar i Allahut, nuk mundet çdokush prej nesh të ushqejë ndonjë agjërues”. I Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, u përgjigj: “Allahu e shpërblen atë që ushqen një agjërues me hurmë, ujë ose qumësht. Fillimi i këtij muaji është mëshirë, mesi falje kurse fundi shpëtim nga zjarri. Atë që jep nga pasuria e vet, Allahu e mëshiron dhe e shpëton nga zjarri. Shtoni në këtë muaj katër gjëra: me dy fitoni pëlqimin e Allahut kurse me dy tjera jeni të detyruar. Dy të parat janë: dëshmia se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç se Allahut dhe kërkimi për faljen e mëkateve, kurse dy të fundit janë: kërkoni prej Allahut xhenetin dhe mbështetuni në mbrojtjen e Tij nga zjarri. Kush i jep ujë agjëruesit, Allahu i jep atij prej lumit tim dhe nuk ndien etje derisa të hyjë në xhenetin e Allahut”.

O ju robërit e Allahut, në këtë hadith janë të qartësuara gjerësisht veçoritë e muajit Ramazan dhe i Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, e ka përshkruajtur këtë muaj si të madh dhe të bekuar. Këto dy cilësi i japin një veçori të posaçme muajit Ramazan kundruall muajve tjerë. Çdo çast i këtij muaji përshkruhet se është i madh dhe i bekuar. I bekuar në kohë, i bekuar në vepër dhe i bekuar në shpërblim. I Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, lajmëroi se në të është një natë që është më e mirë se njëmijë muaj. Ajo natë është nata e Kadrit dhe muaji Ramazan veçohet me të për arsye se ajo natë nuk gjendet në muajt e tjerë. Ajo natë është më e mirë se çdo natë tjetër dhe në Kuran përshkruhet me cilësi të mëdha.

Ajo është nata kur zbriti Kurani: “Ne e kemi zbritur (Kuranin) në Natën e Kadrit”. Kadër 1. Ibën Abasi, Allahu e mëshiroftë, e cek se Kurani ka zbritur i kompletuar në qiellin e parë të dynjasë, i cili njihet me emrin Bejtul Iz’zeh, dhe kjo ka ndodhur natën e Kadrit. Ajo natë është nata e bekuar ashtu siç e përshkruan Allahu në Kuran: “Ne e zbritëm Kuranin në një natë të bekuar”. Duhan 3. Ajo është nata kur zbresin melekët me mirësi: “Melekët dhe Shpirti (Xhibrili), me lejen e Zotit të tyre, zbresin në këtë natë”. Kadër 4. Ajo është nata kur vendoset përcaktimi vjetor: “Në atë (natë të zbritjes së Kuranit) vendoset çdo punë e urtë”. Duhan 4. Ajo natë e tëra është paqe: “Paqe është ajo deri në lindjen e agimit”. Kadër 5. Ajo natë e madhe me begatitë dhe mirësitë e saj është një nga veçoritë e muajit Ramazan.

Prej veçorive tjera që i qartësoi Muhamedi, alejhi salatu ue selam, në këtë hadith është se gjatë këtij muaji Allahu e ka bërë agjërimin të detyrueshëm dhe faljet gjatë natës të lavdërueshme. Agjërimi gjatë ditës në këtë muaj është një prej shtyllave të Islamit dhe me përfshirjen e një prej shtyllave të Islamit gjatë këtij muaji ky muaj veçohet prej muajve tjetër. Poashtu veçohet edhe me faljen e teravive, i cili është një prej namazeve të lavdërueshme, dhe falja e tij nuk ligjësohet jashtë këtij muajit.

Prej veçorive tjera që i qartësoi Muhamedi, alejhi salatu ue selam, në këtë hadith është se shtohen sevapet në këtë muaj. Puna vullnetare në sevap është si sevapi i një pune të detyrueshme në çdo kohë tjetër dhe puna e detyrueshme në sevap është si të ketë kryer 70 punë të detyrueshme në çdo kohë tjetër. Nuk dihet se sevapet shtohen në një muaj tjetër si në muajin e Ramazanit dhe kjo veçori e bën këtë muaj të veçohet prej muajve tjerë.

Prej veçorive tjera të këtij muaji është se ky muaj është muaj i durimit. Muslimani bën durim nga largimi i epsheve dhe bën durim në vështirësitë e adhurimeve. Durimi është një nga nënshtrimet më të rënda për shpirtrat dhe për këtë arsye shpërblimi i tij është xheneti: “Vetëm ata që janë të durueshëm, do të shpërblehen pa masë”. Zumer 10.

Prej veçorive tjera të këtij muaji është se ky muaj është muaj i bujarisë. Bujaria e Allahut në këtë muaj shfaqet me faljen e robërve të Tij dhe lirimin e tyre prej zjarri të xhehenemit. Kurse bujaria mes robërve shfaqet me barazinë mes tyre, ushqimin e të varfërve, ushqimin e agjëruesve dhe me butësinë mes tyre.

Prej veçorive tjera të këtij muaji është se ky muaj është muaj i mëshirës mes njerëzve dhe muaj i zbritjes së mëshirës prej Mëshiruesit. Pasaniku e mëshiron të varfrin, i forti e mëshiron të dobëtin, sunduesi e mëshiron atë që është nën pushtetin e tij, kurse ata që mëshirojnë Allahu i mëshiron.

Poashtu prej veçorive të këtij muaji është shumëllojshmëria e mirësive në të. Fillimi i tij është mëshirë, mesi i tij është falje kurse fundi i tij lirim prej zjarri.

O ju robërit e Allahut, është e pamundur që një muaj t’i posedon këto cilësi dhe veçori dhe njeriu mos të gëzohet me ardhjen e tij. Për këtë arsye i Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, e luste Allahun që t’ia mundëson ta arrin muajin Ramazan dhe kur hynte muaji Rexheb thonte: “O Zot, bekona në muajin Rexheb dhe Shaban dhe mundësona ta arrijmë muajin Ramazan”. Kurse të parët tanë e lusnin Allahun gjashtë muaj që t’ua mundëson që ta arrijnë muajin Ramazan, e pasi që e arrinin e lusnin edhe gjashtë të tjera që tua pranon muajin Ramazan. Shkaku i kësaj lutjeje ishin adhurimet e shumta dhe mirësitë e shumëllojshme që i jepte ky muaj.

Allahu, azze ue xhel, thotë: “O besimtarë! Ju është urdhëruar agjërimi, ashtu si u ishte urdhëruar atyre para jush, që të mund të ruheni nga të këqijat. Agjërimi zgjat disa ditë, por, nëse ndonjëri prej jush është I sëmurë ose duke udhëtuar, le të agjërojë aq ditë sa i ka prishur në ditët e tjera pas. Ata që kanë vështirësi për të agjëruar, duhet të ushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdo ditë agjërimi. E, nëse ndonjëri jep më shumë se kaq, kjo është edhe më mirë për të. Por, agjërimi juaj është më i dobishëm, në qoftë se e dini. Muaji i Ramazanit është ai, në të cilin ka zbritur Kurani, që është udhërrëfyes për njerëzit, plot me shenja të qarta për rrugën e drejtë dhe dallues (i së mirës nga e keqja). Pra, kushdo nga ju që dëshmon këtë muaj, le të agjërojë! Sa i përket atij që është I sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë më vonë) aq ditë sa nuk i ka agjëruar. Allahu dëshiron që t’jua lehtësojë dhe jo që t’jua vështirësojë. Ai dëshiron që të plotësoni numrin e ditëve të agjërimit dhe që ta madhëroni Allahun (në fund të agjërimit), për shkak se ju ka drejtuar në rrugë të drejtë e që ta falënderoni Atë“. Bekare 183-185.

SHEJH DR. SALIH EL FEUZAN

 Dr. Shefqet KRASNIQI

Jemi në ditët e para të muajit ramazan, ditë të nxehta dhe kohë e gjatë por të agjëruar, por prapë, kënaqësia nuk mungon. Diku agjërimi zgjat edhe me njëzet orë e dikur temperaturat arrijë edhe mbi pesëdhjetë gradë, por edhe atje njerëzit agjërojnë, bile kënaqen duke agjëruar.

Këto ditë kam ardhur për vizitë në Qabenë e bekuar dhe temperatura në disa vende këtu ka arritur deri në 55 e gradë, mirëpo, megjithëkëtë agjërojnë edhe fëmijët në moshën dhjetë vjeçare. Edhe tek ne Allahu e ka lehtësuar dhe njerëzit po agjërojnë, bile po kënaqën. Zaten agjërimi ka ardhur për ta kënaqur shpirtin, për ta forcuar besimin e myslimanit, për ta sprovuar atë se sa është në gjendje për të duruar e sakrifikuar për hir të Atij që e beson dhe në Xhennetin e të Cilit shpreson. Agjërimi hair i madh, i mirë dhe shumë i dobishëm për shpirtin e njeriut, trupin dhe moralin e tij. Eh sa kanë nevojë njerëzit sot për moral të lartë. Zaten a ka diçka çka vuajnë njerëzit më shumë sesa për moral të mirë, për etikë dhe karakter të shëndoshë e cilësor? Sa gjaku derdhet si rezultat i karakterit të ultë, sa mosmarrëveshja e kacafytja bëhet, sa miqësia e vëllazëria prishet si rezultat i sjelljeve të liga dhe moralit të ultë! Vërtetë është tmerr një realitet i tillë në shoqërinë tonë, por edhe gjithandej nëpër botë. E Islami synon ta ngritë njeriun lart, ta bëjë të mirë e të dashur në qiell dhe të mirë e të dashur në tokë, e një gjë e tillë nuk ka mundësi të arrihet pa pasur moral të mirë dhe karakter të lartë, andaj edhe e ka bërë njërën prej bazave të tij siç thotë profeti Muhamed alejhiselam “Unë vërtetë kam ardhur për tua plotësuar juve moralin” . Bile Allahu ua ka mbjellë njerëzve dëshirën për të pasur një moral të mirë, për të pasur vlera dhe karakter të lartë, për atë arsye gjejmë se njerëzit synojnë ta arrijnë një shkallë sa më të lartë të mirësisë, të pajisën me sa më shumë vlera. E shkak i fortë i realizimit të këtij synimi është edhe agjërimi, për atë Allahu kur urdhëron myslimanët të agjërojnë ua sqaron qëllimin e agjërimit duke ju thënë:

O ju që besuat, agjërimi u është bërë obligim sikurse që ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devotshëm.” (el-Bekare : 183)

U është bërë juve agjërimi obligim në mënyrë që ju ta arrini shkallën e devotshmërisë. E devotshmëria është një synim dhe vizion i të gjithë njerëzve të mirë, i të gjithë atyre që duan të jenë të dashur e të dobishëm në tokë, i të gjithë atyre që duan të kultivojnë vlera. E si mos ta ngrit njeriun agjërimi në shkallë  të devotshmërisë, kur ai për Zotin është në gjendje ta lë bukën dhe ujin, dhe atë në kohën kur më së shumti ka nevojë për të, siç -fjala vjen- në vapë të madhe dhe ditë të gjatë! E këtë nuk mund ta bëjë vetëm se ai që është i sinqertë me Zotin, ai i cili ka parasysh Lartmadhërinë e Tij, ai i cili e do Atë, shpreson shpërblimin e Tij dhe ka frikë nga dënimi i Tij. Pastaj ai i cili për Zotin e lë ushqimin, ai obligohet t’i lë edhe gjestet e këqija –nëse veç i ka pasur-, andaj dhe nuk guxon të shan, të mallkon, të shpifë e të përgojon. Ka thënë Pejgamberi alejhiselam: “Ai që agjëron mos të fletë fjalë amorale, fjalë të liga…”, përndryshe shkoi agjërimi i tij, thjesht ai rri pa ngrënë e pa pirë kotë. Po kështu thotë: “Ai i cili nuk largohet nga fjalët e liga, (përgojimi, shpifja etj) dhe të punuarit me to, ai le ta di se Zoti nuk ka nevojë që ai të rri kotë pa hëngër e pa pirë.”

Po të nderuar, sepse Zoti nuk kërkon nga robi i tij që thjesht të rri pa ngrënë e pa pirë, por kërkon që ai ta fitoj epitetin e të devotshmit, e përderisa ai nuk po e pastron moralin e tij, nuk po e pastron fjalorin e tij, ai nuk ka shans për ta arritur atë gradë. Bile edhe nëse dikush e ngucë agjëruesin, ai nuk guxon t’ia kthen njëjtë, por duhet ti përmbahet provokimeve të tjerëve, për atë thotë Pejgamberi alejhiselam “.. dhe nëse e kacafyt (agjëruesin) ndonjë njeri, ai i përmbahet duke thënë: unë jam agjërueshëm.” dhe asnjë fjalë nuk e flet më shumë. E më thoni pash Allahun e Madhëruar, ai i cili i përmbahet këtyre rregullave, a nuk e ka moralin e mirë, a nuk është i mirë dhe i dobishëm për familjen e tij, për rrethin dhe shoqërinë e tij?! E ai që e ka moralin e mirë, ai edhe mund ta fitoj atë epitet të devotshmërisë të cilin e synon Islami nëpërmjet agjërimit. Pastaj nëse myslimani e arrin këtë shkallë të lartë të mirësisë në ramazan, ai duhet ta vazhdoi edhe pas ramazanit, ai duhet në çdo kohë dhe çdo vend të jetë i tillë, duhet të jetë gjatë tërë jetës së tij i ëmbël, i dashur, tërheqës, i dobishëm, frytdhënës etj. E ky është edhe misioni njeriut në këtë botë. E sa mirë do të ishte sikur të gjithë njerëzit të jenë të tillë. Imagjinoni si do të ishte gjendja e njerëzimit në një situatë të tillë! Nuk do të kishte luftëra, vrasje, kacafytje, shkelje të drejtave të njerëzve. Të gjithë do të jetonin në paç, të lirë e të lumtur, të gjithë të barabartë, ashtu edhe siç edhe i ka krijuar Zoti. Andaj nëse e kuptojmë këtë segment të urtësisë së agjërimit, atëherë e kuptojmë edhe tërë agjërimin dhe Islamin se sa i mirë dhe i dobishëm që është.

O ju njerëz kuptojeni këtë fe, analizojeni e meditoni në madhështinë e saj, do të arrini shkallën e devotshmërisë , do të pajiseni me vlera dhe do ti përhapni gjithandej nëpër botë ato vlera për të cilat më së shumti njerëzimi ka nevojë për to në këtë kohë.   Do të jeni të lumtur në këtë dhe në botën tjetër.

Allahu ua lehtësoftë agjërimin  e ua mundësoftë juve dhe neve ta arrijmë shkallën e devotshmërisë, amin dhe deri javën tjetër selam alejkum.

      O djalosh!

     Para disa ditëve e pritëm muajin e bekuar të Ramazan. Ky muaj ka domethënie të madhe te unë dhe te ti. Ti sikurse edhe mbarë myslimanët, pa dyshim se je gëzuar me ardhjen e këtij muajit të ndershëm.

     Më gëzon pa masë fakti se në këtë muaj të bekuar kam mundësinë që të drejtohem me gjërat më të shtrenjta që i posedoj dhe me gjërat më të ndershme që i kam, duke ecur rrugës së çiltërsisë dhe bisedës nën dritën e diellit.

     Çiltërsia mundet të jetë e hidhur, mirëpo frytet i ka të ëmbla. Të gjithë ne i kemi përjetuar këto momente të hidhura nga shkaku i mbulimit të  metave dhe kemi përjetuar fatkeqësinë e varrosjes së gabimeve me pretekst të sjelljes së mirë. Kam shpresë se gjoksi juaj do të jetë i gjerë që të dëgjojë atë që të them.

     Devotshmëri, mirëpo …

     Vëllai im, djalosh!

     Të gjithë e shohim një pamje të caktuar në muajin e Ramazanit. Vërejmë djelmoshat, të cilët janë larguar nga rruga e Zotit, të fundosur në kënetën e epsheve, i bën mëkatet e mëdha, nuk i kryen obligimet e domosdoshme, ky djalosh fillon e interesohet për gjërat shumë të imta që kanë të bëjnë me agjërimin. p.sh: nëse duke marrë abdes i rrjedhin nga hunda disa pika gjak, pa qëllim, a ndikon kjo në agjërimin e tij ose jo? Duke ecë në rrugë, më hyri në fyt pluhur, a e prish kjo agjërimin ose jo? Ai këto pyetje i bën me seriozitet dhe është i gatshëm që të merr përsipër përgjegjësinë e pyetjes, qoftë kompensimi ose shpagimi.

     Të pyesësh për gjëra të cilat janë të paqarta për ty në çështjet e adhurimit është princip të cilin ne nuk duhet ta refuzojmë dhe se rënia e ndokujt në mëkate nuk është arsyetim që ai mos të interesohet për adhurimet dhe mos të pyet për to.

      Mirëpo, a nuk pajtohesh me mua se shembulli i këtij djaloshi jeton në kundërthënie, të cilës nuk mundesh ti gjesh sqarim?!

     Pse tregohet i devotshëm këtu, pyet dhe sigurohet për gjërat e dyshimta, kurse me qëllim dhe me insistim e bën atë që e di me siguri se është e ndaluar, madje edhe mëkat prej mëkateve të mëdha?!

     Disiplinë e çuditshme

      Disa djelmosha kur t’i ndalosh prej mëkateve ose kur t’i urdhërosh për ndonjë adhurim, ata arsyetohen duke thënë se ne jemi plotësisht të bindur në këtë qe e thua, mirëpo epshi e ka sunduar dhe nuk ka mundësi ta disiplinon vetveten. Disa herë, në shikim të parë, ky arsyetim duket i logjikshëm, mirëpo kur të shohësh gjendjen e këtij djaloshi me agjërimin, sheh një logjikë tjetër.

     Në momentin kur thërret ezani i namazit të sabahut, ai përnjëherë ndalet nga ushqimi edhe në qoftë se në dorë ka kafshatën e parë, pasi që është ngritur vonë. Ose mbetet në sofrën e iftarit dhe nuk ka guxim që ta zgjas dorën para se ta dëgjon ezanin, e gjatë ditës pa marrë para sysh se sa e ka lodhur agjërimi, se sa është etur, ai as që mendon ta prish agjërimin dhe të tejkalon kufijtë. A nuk mendon se kjo sjellje është shumë e pëlqyer dhe pa dyshim se tregon se ai ka forcë për të kontrolluar vetveten dhe për të ngadhënjyer ndaj epshit të tyre? Agjërimi, djelmosha, na jep mësim se ne kemi mundësi, me lejen e Allahut, që ta disiplinojmë vetveten dhe të ngadhënjejmë mbi epshin tonë.

     A i ke parë ata?

     Vëlla, pse nuk urdhëron një herë, e të vizitosh xhamitë, ku imamët e kanë zërin e bukur dhe me ndikim, e të shohësh grumbullin e djelmoshave të rinj?! Ata janë të vendosur për të qëndruar para Allahut [subhanehu ve teala] në atë namaz edhe po që se zgjat deri në syfyr, kurse në anën tjetër kemi djelmosha të cilët tërësisht e kanë lënë namazin me xhemat. Këta djem të xhamisë, vazhdimisht i sheh në adhurime të llojllojshme dhe të ndryshme, në kohë kur të tjerët i kalojnë netët e Ramazanit në gjëra krejtësisht pa vlerë.

     Pse nuk ia parashtron vetvetes këtë pyetje, ti që e humb kohën duke shëtitur nëpër qytet, nga kafeneja në tjetrën: A nuk mundem të jem edhe unë njëri prej tyre? Si arritën këtë sukses ata? Edhe ata jetojnë në këtë shoqëri ku jetoni edhe ju, edhe ata kanë epshe sikur ju, edhe ata ballafaqohen me pengesa sikurse ju!

     A nuk mund të durojmë atë që duruan ata?

     Vëlla i nderuar!

      Të shumtë janë ata djelmosha që ishin të lajthitur, në rrugë të neglizhencës, të dhënë pas mëkateve dhe epsheve, e pastaj All-llahu i udhëzoi, e u ndryshua gjendja e tyre dhe u fut në karvanin e burrave të mirë, të nënshtruar dhe që i frikohen Allahut, [subhanehu ve teala].

     Ndoshta ndonjëri prej tyre është shoku yt. Si ka mundësi që të arrijnë sukses ata në kalimin e këtyre pengesave e të tjerët dështojnë?! Pse ata mundën të pendohen, kurse të tjerët nuk munden?!

     Te shumë djelmosha pengesë nga pendimi dhe zbatimi i urdhrave të Zotit nuk është mosbindja, por ndjenjat se nuk kanë mundësi për ndryshim. A nuk është ky yrnek shembull i mirë për të dhe argument se mos mundja është vetëm iluzion, të cilin vet e ka krijuar.

     Para se të vyshket lulja

      Vëllai im i nderuar, e ke pa atë që i është kërrusur shpina, e shkopi është bë element i pandarë i jetës së tij, vitet e gjata i kanë lënë mbresat e veta në fytyrën e tij, vallë kështu ka lindur? Ose një ditë ka qenë i fuqishëm dhe aktiv? A nuk e di se edhe ne do të arrijmë në këtë gjendje, nëse nuk na vjen exheli. Atëherë na shkon ndriçimi dhe na dobësohet gjallërimi. Vëlla, çka mund të ndodh nëse e shfrytëzojmë kohën e rinisë në adhurime para se të na kalon kjo kohë dhe ta kërkojmë, mirëpo atëherë kot do të jetë.

     Edhe për rininë, ku e kemi kaluar

     Vëlla i dashur, sigurisht se e mban mend mirë fjalën e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]:

{ لن تزول قدما عبد يوم القيامة حتى يسأل عن أربع عن عمره فيما أفناه ، وعن شبابه فيما أبلاه ، وعن ماله من أين اكتسبه وفيما أنفقه }.

     “Nuk do të lëvizin këmbët e robit në Ditën e Kiametit derisa nuk pyetet për katër gjëra: për jetën e tij  ku e ka kaluar, për rininë ku e ke harxhuar, për pasurinë ku e ka fituar dhe ku e ka shpenzuar”.

     Nëse mendojmë seriozisht rreth realitetit tonë, a do të mundemi të gjejmë përgjigje bindëse, shpëtuese para Atij që nuk mund t’i fshehët asgjë. Jeta jonë në kohën e rinisë a është e atij rangu që mundet të na ofroj sukses kalimtar në këtë provim?! A nuk e shihni se para nesh kemi një mundësi të madhe për të shfrytëzuar rininë dhe për tu përgatitur për këtë provim?

     Njëri prej shtatë personave

     Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] na ka lajmëruar se në Ditën e Kiametit: “Dielli do të afrohet mbi njerëz sa një mile, e lodhja dhe djersa do të arrijnë kulmin”. Dhe se në këtë ditë ka njerëz që do të jetojnë nën hije të Allahut, e prej tyre është edhe:

{ شاب نشأ في طاعة الله عز وجل }

     “I riu që është rritur në adhurim ndaj Allahut [subhanehu ve teala]”.

     Çka të pengon që të bëhesh ti njëri prej tyre?!

     Çka qëndron mes teje dhe mes kësaj gjendjeje?!

     Rishikoj llogaritë dhe përmirëso rrugën, e bëre këtë muaj shans për të arritur në këtë gradë.

     Gjëja më e madhe që mundesh ta ofrosh në këtë muaj

     Vëlla, sigurisht se ke pa se si njerëzve u është ndryshuar gjendja në këtë muaj. Xhamitë janë mbushur me njerëz, shumë njerëz janë të preokupuar me leximin e Kuranit, vendet e shenjta janë përplot me njerëz që bëjnë tavaf dhe itikaf, shumë pasuri jepet sadaka dhe për bamirësi. Njëri lexon Kuran, tjetri fal namaz, i treti jep sadaka, i katërti bën lutje…

      Ku është vendi yt në mesin e tyre?

     A nuk ke kërkuar vend në këtë hartë.

     A nuk është puna më e mirë që e bën dhe realizimi më i mirë që e ofron pendimi i sinqertë dhe lajmërimi se do të ecish në karvanin e burrave të devotshëm?!

     Para se të befasojë shkatërruesi i kënaqësive e t’ia japësh lamtumirën kësaj bote, bëri vetvetes qëllim në këtë muaj të bekuar të Ramazanit, sepse ti ke mundësi ta bësh këtë, me lejen e Allahut.

     Pendimi dhe afati i imagjinuar

     Shumë djelmosha janë të bindur me gabimet e veta dhe shpreson ndryshimin, mirëpo prêt kohën e përshtatshme, e ajo është vdekja e ndonjë të afërmit ose ndodhia e ndonjë fatkeqësie, ose ta tronditë ndonjë moment, i cili e thërret në pendim. Mirëpo çka do të bëhet gjendja kur i vdekuri do të jetë vet ky njeriu, nga i cili do të marrim mësim të tjerët?!

     Paska qenë me të vërtetë ajo ndodhia të cilën e ka pritur, por me te i erdhi edhe fundi!

     Vëllai im, dije se në këtë botë e ke vetëm një mundësi, andaj kjo çështje nuk ofron mundësi për të rrezikuar!

     Pse nuk vendosim që tani të pendohemi dhe të ecim rrugës së përqendrimit?

      Vendimmarrja mundet të jetë i rëndë dhe i vështirë për shpirtin, ka pasoja dhe flijim, mirëpo fundin e ka të lavdëruar dhe frytet i ka të bollshme, me lejen e Allahut.

     Për këtë të vendosim në këtë muaj që të pendohemi dhe të nisemi rrugës së adhurimit dhe ngjitjes në shkallët e ngritjes tonë dhe arritjes së lartësirave të xhenetit.

All-llahu na bëftë nga të tillët. Amin.

Falënderimi i takon Allahut xh.sh., i Cili na udhëzoi për bamirësi, bëri librin e Tij-Kur’anin udhëzues për të gjithë ata që dëshirojnë të udhëzohen në rrugën e drejtë.

Paqja dhe lavdërimet qofshin mbi të Dërguarin a.s., të cilit Allahu ia zbriti Kur’anin në këtë muaj, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që e ndjekin rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit.

Thotë i Lartësuari në librin e Tij fisnik :

“ O ju që keni besuar! Agjërimi është bërë obligim për ju sikur ka qenë obligim edhe për ata që ishin para jush, që të jeni më të devotshëm (më të përkushtuar).”(El-Bekare, 183).

Ndërsa i Dërguari i Allahut ka thënë:

“Ju ka ardhur Ramazani, muaj i bekuar. Allahu jua ka bërë obligim agjërimin e këtij muaji. Në këtë muaj hapen dyert e Xhennetit dhe mbyllen dyert e Xhehennemit, kurse shejtanët të inatosur lidhen në pranga. Allahu xh.sh. në këtë muaj ka zgjedhur një natë që është më e mirë se një mijë muaj. Ai që privohet nga të mirat e kësaj nate, është privuar nga çdo e mirë.”

Mirë se erdhe, o muaji i Ramazanit ! Mirë se erdhe, o muaj i Kur’anit! Mirë se erdhe, o muaj i mëshirës, muaj i pendimit, i faljes e i durimit, muaj i bamirësisë dhe i solidaritetit gjithëmusliman, muaj i lutjes e i namazit dhe muaj i lirimit nga zjarri i Xhehennemit.

Të nderuar vëllezër!

Trokitja në derë e këtij mysafiri të nderuar është një sihariq i mirë për të gjithë muslimanët, të cilët i kaplon gëzim i madh. Gëzimi nuk është vetëm i të rriturve, ai njësoj i kaplon edhe ata më të vegjlit, për të cilët akoma nuk është obligim agjërimi i këtij muaji. Ditët e këtij muaji kanë një shije të veçantë, një shije të ëmbël, të këndshme, të lezetshme dhe qetësuese; zemrat e të devotshmëve lakmojnë mirësitë dhe begatitë e Krijuesit. Është muaj i mëshirës, muaj kur zemrat e thara nga malli për të, sërish fitojnë njomësinë dhe gjallërinë.

Ashabët e nderuar të Pejgamberit a.s. me padurim pritnin ardhjen e këtij muaji të bekuar. Ata luteshin që Allahu t’u jepte jetë në mënyrë që të përfitonin prej begative të këtij muaji, kurse kur e përcillnin atë me lot në sy, luteshin që Allahu t’ua kishte pranuar ibadetin e bërë në këto ditë të bekuara.

Ata ishin të vetëdijshëm se ky muaj ishte një burim mirësie dhe furnizimi me vepra të mëdha e të larta, sepse në zemër kishin fjalët e të Gjithëmëshirshmit: “dhe përgatituni me furnizim, e furnizimi më i mirë është devotshmëria, e ju të zotët e mendjes kini dronë time.” (El-Bekare, 197).

Muaji i Ramazanit është një stinë e mëshirës hyjnore që i pajis besimtarët me pjekuri dhe virtyte, muaj të cilin e dalloi me zbritjen e Kur’anit, librin e përkryer dhe plot dritë, udhëzues i qartë për të gjitha krijesat. Thotë Allahu xh.sh.:

“Muaji i ramazanit është ai në të cilin ka zbritur Kur’ani, udhërrëfues për njerëzit dhe sqarues i rrugës së drejtë dhe dallues (i së vërtetës nga gënjeshtra)” (El-Bekare, 185).

Të nderuar vëllezër!

Duhet ditur se agjërimi i muajit të Ramazanit është ndër pesë shtyllat themelore mbi të cilat ngrihet Islami. Agjërim do të thotë që njeriu, për një kohë të caktuar, të ndalojë veten prej një sërë gjërash, si ushqimi, pija, marrëdhëniet seksuale etj., si dhe të mbrojë anën shpirtërore prej çdolloj ligësie moralo-shpirtërore, siç janë gënjeshtra, të përfolurit etj.

Allahu i Lartësuar bëri obligim agjërimin e këtij muaji për muslimanët duke i njoftuar ata se agjërimi ishte obligim edhe për popujt e mëhershëm, Allahu xh.sh thotë:
“ O ju që keni besuar! Agjërimi është bërë obligim për ju sikur ka qenë obligim edhe për ata që ishin para jush, për t’ju bërë më të devotshëm.”(El-Bekare, 183).

Sot e kësaj dite disa popuj agjërojnë ditë të caktuara duke hequr dorë nga disa ushqime dhe gjëra të tjera, siç janë çifutët të cilët agjërojnë një javë në shenjë përkujtimi të rrënimit të tempullit të Sulejmanit a.s. në Jerusalem, apo ditën e dhjetë të muajit Muharrem në shenjë kujtimi që Zoti e shpëtoi Musain a.s. dhe popullin e tij nga faraoni dhe ushtria e tij. Gjithashtu një gjë të tillë e hasim edhe tek të krishterët, të cilët disa ditë para Krishtlindjeve heqin dorë nga disa ushqime me yndyrë bagëtish dhe nga mishi i tyre. Disa popuj të tjerë paganë praktikojnë një lloj agjërimi duke u larguar nga disa gjëra, në mënyrë që të shuajnë “mllefin e zotave” të tyre.

Ndërsa tek muslimanët agjërimi ka një qëllim shumë më të lartë e më fisnik, dhe ai është arritja e shkallës më të lartë të devotshmërisë, një qëllim që kuptohet nga pjesa e fundit e ajetit të mësipërm “për t’u bërë më të devotshëm”.

Virtytet dhe cilësitë e larta morale njeriun e shtyjnë të bëjë gjithmonë vepra të mira dhe t’u shmanget punëve të këqija. Kjo bën që njeriu të jetë fitimtarë në këtë botë dhe i shpëtuar nga zjarri i Xhehennemit, në botën e ardhshme. I Madhërishmi në Kur’anin fisnik thotë: “Ta keni të ditur se të dashurit e Allahut (evliatë) nuk kanë frikë ( në botën tjetër) e as kurrfarë brengosjeje. (Ata janë) që besuan dhe ishin të ruajtur (të devotshëm)”. (Junus, 62-63).

Vlera e këtij muaji të madhërishëm është shumë e madhe, kurse dobitë e agjërimit të tij janë të panumërta. E themi këtë duke u bazuar në një numër të madh të transmetimeve që flasin lidhur më agjërimin e këtij muaji dhe të mirat që sjell me vete Ramazani.

Muhamedi a.s. gjithmonë në prag të këtij muaji i porosiste shokët e tij për vlerën e këtij muaji dhe dobitë që ka Ramazani. Transmetohet nga Selman el-Farisij të ketë thënë: Ka thënë i Dërguari i Allahut: “O ju njerëz, ju ka ardhur juve një muaj i madhëruar e i bekuar, në këtë muaj është një natë më e vlefshme se një mijë muaj.

Allahu e bëri agjërimin e ditëve të tij obligim, kurse faljen e natës në të, të vlefshme. Kush punon ndonjë të mirë gjatë këtij muaji, është sikur të ketë kryer një obligim (farz) gjatë muajve të tjerë. Kush kryen një farz (obligim) në këtë muaj, është sikur të ketë kryer shtatëdhjetë obligime gjatë muajve të tjerë.

Ky është muaj i sabrit (durimit), e shpërblimi për sabër është vetëm Xhenneti. Ky është muaj në të cilin shtohet furnizimi i besimtarit. Ai që i jep iftar një agjëruesi, është shpagim për mëkatet që ka bërë, e largon nga vetja zjarrin e Xhehennemit, dhe e ka shpërblimin e njëjtë me agjëruesin pa i pakësuar asgjë nga shpërblimi agjëruesit. Njerëzit thanë:

O i Dërguar i Allahut, nuk ka çdonjëri prej nesh pasuri aq sa të ushqejë agjëruesin! I Dërguari i Allahut tha : Allahu i jep këtë shpërblim edhe atij që për iftar i ofron agjëruesit qoftë edhe një hurmë, një gëllënkë ujë apo qumësht. Dine ky është muaj, fillimi i të cilit është mëshirë, mesi falje, kurse fundi i tij mbrojtje nga zjarri i Xhehennemit.”

Agjërimi i këtij muaji mundëson pastrimin shpirtëror dhe faljen e gabimeve të vogla duke marrë parasysh fjalët e Resulullahut s.a.v.s.:

“Pesë kohët e namazit, xhumaja deri në xhuma dhe Ramazani deri në Ramazan i shlyejnë mëkatet e bëra në mes tyre, në qoftë se largohet nga mëkatet e mëdha.”

Allahu xh.sh. i ka dhënë njeriut rastin ideal që ai të pastrohet nga mëkatet pesë herë në ditë, e më pas atë javor në ditën e xhumasë dhe në fund atë vjetor me agjërim dhe namaz.
Në një rast tjetër Muhamedi a.s. ka thënë:
“Kush e agjëron muajin e ramazanit me besim (të sinqertë) dhe me shpresë (se do të shpërblehet nga Zoti për të), atij do t’i falen mëkatet e mëparshme”.

I Dërguari i Allahut përcjell fjalët e të Lartmadhërishmit në një hadith kudsijj tek thotë: “Çdo punë e birit të Ademit është për të përveç agjërimit, ai bëhet për Mua dhe vetëm Unë e shpërblej për atë (me shpërblimin meritor).”

Arsyeja e veçimit të agjërimit në këtë hadith është se ky adhurim–ibadet është i fshehtë dhe askush nuk mund ta dijë këtë përkushtim përveç Allahut xh.sh.. Ai bëhet vetëm për hir të Zotit fuqiplotë,është larg mendjemadhësisë dhe syve të njerëzve.

Po ashtu Allahu xh.sh. ka bërë që për agjëruesit të jetë një derë e veçantë e Xhennetit që quhet “Rrejjan” nëpër të cilën do të hyjnë vetëm agjëruesit.

Pejgamberi a.s. ka thënë: “Në Xhennet është një derë që quhet Rrejjan, nëpër të cilën do të hyjnë vetëm agjëruesit. Ditën e Gjykimit do të thuhet: Ku janë ata që kanë agjëruar, dhe, kur të hyjë i fundit prej tyre, dera do të mbyllet”.

Këto ishin disa nga ato vlerat e larta që ka Ramazani, të cilat i mundësojnë besimtarit ngritjen morale dhe shpirtërore duke e pastruar atë nga mëkatet e dëshirat egoiste, dhe duke e bërë nga të shpëtuarit në botën e ardhshme. Ndër dobitë e tjera që sjell agjërimi i këtij muaji, janë edhe ato të sferës fizike tek njeriu, sepse organizmit të njeriut i mundësohet një pushim dhe pastrim nga yndyrat e shumta të tubuara në trupin e tij nga ushqimet. Sot shkenca e mjekësisë pajtohet se trupi i njeriut ka nevojë që për një kohë të caktuar të heqë dorë nga ushqimi, në mënyrë që organet e tretjes të pushojnë dhe të bëhet mënjanimi i dhjamit të tepërt nga trupi.

Një numër i konsiderueshëm i mjekëve rekomandojnë dietën–agjërimin dhe atë e quajnë “operacion pa brisk”, ndërsa i Dërguari ynë, Muhamedi a.s., këtë e ka vërtetuar para më shumë se 14 shekujsh më fjalën e tij: “Agjëroni që të jeni të shëndoshë!”.

Të nderuar vëllezër!

Allahu xh.sh. këtë muaj e ka bërë arenë për robërit e tij, ku muslimanët do të bëjnë gara në lloj-lloj adhurimesh. Muaji i Ramazanit është një mundësi për pastrim të shpirtit dhe filtrim nga urrejtja, zilia, smira dhe mllefi, sëmundje këto që e zbrazin zemrën nga dashuria dhe dobësojnë imanin. Nuk është qëllimi kryesor i agjërimit vetëm heqja dorë nga ngrënia dhe pirja, por agjërimi ka për synim të bëhemi te kujdesshëm edhe për gjuhën tonë, që ajo të mos shqiptojë të pavërteta, për syrin tone, që ai të mos shikojë të ndaluarën, për duart, këmbët dhe veshët tanë – që këto gjymtyrë të jenë larg të këqijave dhe të ndaluarave.

Ai që e pret Ramazanin me gjuhën e tij përplot me përgojime dhe bartje të fjalëve, syrin të drejtuar nga harami, veshin duke dëgjuar haramin, i padëgjueshëm ndaj prindërve, nuk i përfill raportet familjare, nuk u flet vëllezërve të vet, – ai e ka shumë vështirë të përfitojë nga Ramazani. Thënë shkurt, agjëruesi duhet të jetë në dijeni se është nën kontrollin e të Plotfuqishmit, duhet të ketë druajtje nga Ai, i përulur ndaj mëshirës dhe faljes së Tij. Muhamedi a.s. ka thënë :

“Kush prej jush agjëron, atëherë le të agjërojnë edhe veshët, sytë, dhe gjuha jote nga gënjeshtra e gjërat e tjera të ndaluara. Largohu nga dëmtimi i fqiut. Në ty le të vërehet agjërimi dhe dita e agjërimit tënd të mos jetë si dita kur nuk agjëron.”
Pastaj:

“Ai që nuk i lë fjalët e rrejshme dhe veprimet sipas tyre, Allahu nuk ka nevojë që ai të lërë ushqimin dhe pijen.”

Një numër i konsiderueshëm i ashabëve dhe i dijetarëve thonë se përgojimi, bartja e thashethemeve, rrena dhe punët e këqija e prishin agjërimin, dhe ai që bën gjëra si këto, duhet të agjërojë një ditë tjetër kaza. Ndërsa shumica dërrmuese e ashabëve dhe dijetarëve mendojnë se këto megjithatë nuk e prishin agjërimin, por e humbin sevapin dhe shpërblimin tek Allahu xh.sh.. A thua është mirë që me orë të tëra të jesh i uritur e i etur e në fund të mos përfitosh asgjë përveç urisë dhe etjes së kotë?!

Vëllezër të nderuar!

Në këtë muaj besimtarët e ndershëm i përvjelin krahët për ta respektuar Allahun xh.sh., duke i falur namazet me xhemat, duke falur teravinë me imam, duke lexuar Kur’an me meditim, frikë e respekt, duke shtuar bamirësinë ndaj prindërve, duke u sjellë me dashuri e dhembshuri ndaj tyre, duke u sjellë mirë me gruan, fëmijët e familjen dhe mbarë farefisin, duke i udhëzuar ata me fjalë të mira, duke u dhënë sadaka nevojtarëve, qofshin ata të afërt, fqinjë apo të largët, sepse kështu kanë vepruar muslimanët e mirë gjatë këtij muaji.
Namazet dhe veçanërisht teravitë e namazi i natës, duhet t’i sigurojnë zemrës qetësi e kënaqësi. Muhamedi a.s. ka thënë:

“Atij që i fal teravitë në Ramazan me besim të plotë dhe me nijet të pastër, i falen mëkatet e kaluara’.

Gjatë këtij muaji të bekuar duhet t’i kushtojmë më shumë kujdes leximit të Kur’anit, me përvuajturit e zemrës së pastër. Në mes Ramazanit, agjërimit dhe Kur’anit ekziston një lidhje e thellë, meqë Kur’ani ka zbritur në qiellin e tokës mu në muajin e Ramazanit dhe leximi i tij me respekt e sinqeritet do të jetë në botën e ardhshme ndërmjetësues tek Allahu xh.sh. dhe për çdo shkronjë të lexuar do të pasojë shpërblimi me nga dhjetë sevape. Muhamedi a.s. ka thënë:

“Agjërimi dhe Kur’ani, do të ndërmjetësojnë për besimtarin në Ditën e Kiametit. Agjërimi do të thotë: O Zot! Unë agjëruesin e pengova ditën nga të ngrënët, të pirët dhe nevojat e tjera të ndryshme, pranoma ndërmjetësimin për faljen e tij!. Edhe Kur’ani kështu do të thotë: “O Zot! Unë kënduesin e pengova natën nga gjumi dhe pushimi, jepmë leje të ndërhyj për faljen e tij!” Pas pranimit të këtyre lutjeve, të agjërimit dhe Kur’anit, do të pranohet ndërhyrja e tyre në favor të besimtarit”.

Duatë në këtë muaj janë të pranuara, prandaj të mos ngurrojmë nga lutjet në kohën e iftarit, sepse në ato momente Allahu xh.sh i pranon lutjet e sinqerta nga robërit e vet. Po ashtu në agimin e hershëm të mëngjesit, në kohën e syfyrit mëshira e Allahut zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: “A ka kush që më lutet, që t’i përgjigjem?”, prandaj të mos e privojmë veten nga këto dhunti të mëdha hyjnore, por të lutemi, se ndoshta Allahu xh.sh. na kaplon me mëshirën e Ramazanit, na i fal mëkatet dhe dalim nga ky muaj të shpëtuar nga zjarri i Xhehennemit.

Agjërimi bënë të njihet vlera e mirëfilltë e veprave të mira. Ai zgjon ndjenjën e falënderimit, krijon vetëdijen për ta kuptuar hallin e të vuajturve, ndarjen e dhimbjes dhe vuajtjes me ata duke zgjatur dorën e dashurisë dhe ndihmës drejt tyre me zekat dhe sadaka. Në këtë mënyrë edhe njerëzit e vetmuar e të varfër bëhen të lumtur.
“Një burrë shkon te Pejgamberi a.s. dhe e pyet:

“O i Dërguari i Allahut, cila sadaka është më e madhe me shpërblim? – Pejgamberi a.s. i përgjigjet: ‘Sadakaja e dhënë në Ramazan!”

Ashtu si namazi që duhet të falet me përkushtim në mënyrë që zemra të zbutet, edhe agjërimi ka disa imtësi që njeriun e orientojnë nga ndjeshmëria dhe sinqeriteti. Si shembull është edhe një nga këto porosi profetike; ”Nxitoni në iftar, kurse syfyrin shtyjeni!..”

Kjo porosi është shprehje e vëmendjes ndaj respektit dhe nënshtrimit ndaj kufijve hyjnorë. Meqë syfyri ka të bëjë me braktisjen e gjumit të ëmbël në mesnatë, është tërhequr vëmendja që të zgjohemi për të ngrënë syfyr, qoftë edhe për një gotë ujë. Muhamedi a.s. ka thënë:
“Ngrihuni në syfyr, se në të ka bereqet”.
Meqë ky muaj sjell me vete shumë të mira, ne duhet të jemi të kujdesshëm për t’i shfrytëzuar ato. Muhamedi a.s. ka thënë:

“Sikur ta dinin njerëzit se çfarë vlere ka Ramazani, do të kishin dëshiruar që i gjithë viti të ishte Ramazan.”
Është humbje e madhe për ndonjë musliman të hajë një ditë të Ramazanit me qëllim dhe pa kurrfarë arsye. Lidhur me këtë Muhamedi a.s. ka thënë;

“Kush ha një ditë të ramazanit pa kurrfarë nevoje dhe arsyeje, nuk mund ta kompensojë (mirësinë e asaj dite) edhe nëse agjëron tërë kohën.”

Të nderuar vëllezër!

Një segment tjetër, mbi të cilin duhet të përqendrojmë vëmendjen gjatë këtij muaji të mëshirës, është edhe përjetimi i natës së Kadrit.
Kjo është natë në të cilën Allahu xh.sh. shpërndan mëshirë të pafund për ymetin e Muhamedit a.s.. Për vlerën e kësaj nate ka zbritur madje edhe një kaptinë e veçantë. Kjo natë duhet jetësuar me ibadet ndaj Allahut xh.sh., me shpresë për faljen dhe shpërblimin e Tij. Muhamedi a.s. ka thënë:

“Ai që e kalon Natën e Kadrit me adhurim dhe falje duke shpresuar shpërblimin vetëm prej Allahu, atj i falen të gjitha mëkatet që ka bërë më herët”.

Besimtarë të nderuar!

Ne jemi udhëtarë mbi anijen që lundron dhe e cila nuk ka të ndalur. Gjërat vijnë e shkojnë me shpejtësi, por zemrat e besimtarëve të sinqertë do të vuajnë mallin e këtyre ditëve shpirtërore që largohen me shpejtësi. Ndarja prej këtij muaji të faljes, mëshirës dhe lirimit nga zjarri i Xhehennemit, do t’i bëjë të bindur dhe të ruajtur që të derdhin lot lamtumire.

Atëherë, le të bëhemi në këtë muaj, qendër e ndriçimit, llambë e udhëzimit, kujdestarë të nderit, lexues të vazhdueshëm të Kur’anit, luftues të imoralitetit, krenarë me fenë tonë, të lartë në dinjitetin tonë, mbrojtës të moralit të pastër, mospërfillës ndaj atyre që ftojnë për gjëra të ndyta e të dëmshme, të largohemi nga imitimi i pabesimtarëve dhe amoralëve, të bëhemi respektues ndaj prindërve, familjes dhe shoqërisë, të hapim një faqe të re dhe të pastër të besatimit me Allahun, ta mbulojmë e ta harrojmë të kaluarën, t’i kthehemi me shpresë së ardhmes e të pendohemi tek Allahu, i Cili është Pranues i pendimit dhe Falës i çdo mëkati.
Muhamedi a.s. ka thënë:

“Xhenneti zbukurohet e stoliset çdo vit për Ramazan, thotë: “Allahu im! Në këtë muaj, bëj nga robërit e tu njerëz që të vijnë tek ne!”

Zoti na ndihmoftë që ta kryejmë agjërimin e këtij muaji me përkushtim të plotë, na e bëftë jetën e kësaj bote Ramazan, kurse mëngjesin e Kiametit – bajram(festë) të vërtetë dhe na bekoftë me këtë Kur’an madhështor e na bëftë prej atyre që të kenë dobi nga këshillat dhe mësimet e larta të Ramazanit fisnik.! ( Amin)

Allahu i Madhërishëm në Kur’anin fisnik urdhëron e thotë: “O ju që besuat, agjërimi u është bërë obligim sikurse që ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devotshëm.” (El – Bekare, 18) Muaji i Ramazanit është dhe vlerësohet si kreator i energjisë shpirtërore. Është muaji i faljes dhe mëshirës, në të cilin Allahu i Lartësuar shpall amnistinë e Tij hyjnore për besimtarët. Agjërimi është institucion i edukimit shpirtëror dhe muaji i Ramazanit është periudha e lulëzimit të vlerave shpirtërore dhe humane.

Agjërimi kultivon tek njeriu virtytin e çiltërsisë shpirtërore, për arsye se individi kur agjëron, këtë akt ia dedikon Zotit të Gjithësisë. Individi që e kryen këtë ritual në mënyrë të përpiktë, padyshim është një njeri që mund t’i disiplinojë dëshirat dhe pasionet e tij nga ngacmimet instiktive materiale. Ky person karakterizohet si një personalitet dhe karakter të lartë devocioni. Institucioni i agjërimit na ofron mundësinë që t’i akordojmë natyrës dhe karakteret tona dhe njëkohësisht të zhvillohen tek ai cilësitë e durimit, ekuilibrit, kontrollit dhe vetëpërmbajtjes.

Gjatë gjithë jetës njeriu dhe forca e besimit të tij sprovohet me vështirësi, fatkeqësi e prova të vështira, dhe njeriu nëse arrin të triumfojë, atëherë tek ai do të zhvillohet një forcë shpirtërore e cila do ta parandalonte nga mëkatet dhe dëshirat djallëzore. Është pikërisht ky mesazhi kuptimplotë i agjërimit. Të agjërosh prej të ngrënit, të pirit, dëshirave tunduese, shikimeve provokuese, prej të folurit përgojues, shpifjeve, ofendimeve, sharjeve, prej të menduarit djallëzor, ndaj intrigave, komploteve dhe prapaskenave. Është pikërisht ky ridimensioni i vlerave të karakterit njerëzor.

Agjërimi vendos një ekuilibër të përkohshëm mes trupit dhe shpirtit që ata të përjetojnë sëbashku një ekzistencë të harmonizuar paqësore. Kuptimi i vërtetë i fjalës arabe es-saum (agjërim) d.m.th. pushim, qetësi. Kjo d.m.th. që sistemi gastro-intestinal, gjenital, gjuha, sytë dhe veshët, etj. u japim pushim.

Në realitet, agjërimi është një siguri plotësuese për proceset regjenerative në organizëm. Procesi i regjenerimit të trupit dhe trurit, duke përfshirë molekulat e memories, fillon kur trupi pushon, sidomos gjatë periudhës së gjumit të thellë. Gjumi gjatë ramazanit është shumë më intenziv se gjumi në periudhat tjera. Dy orë gjumë gjatë ramazanit janë më të ëmbël dhe më të bukur se disa orë në situata tjera. Meqë agjërimi nuk kalon 14 orë në ditë, gjendja stabile e organizmit është rezultat i mekanizmit të koordinuar psikologjik. Për këtë hulumtimet e bëra në shumë qendra botërore të mjekësisë tregojnë rezultate fantastike biokimike të gjakut. Gjatë agjërimit, magneziumi në serum rritet. Magneziumi ka efekt mbrojtës kardiak dhe shfrytëzohet në prevenimin dhe shërimin e sulmeve kardiake.

– Ai në vete përmban cilësi anti-platelitale dhe mbron nga përhapja e koagulimit.

– Është stabilizator i membranës i cili ndikon në rrjedhën e sodiumit, potasiumit dhe kalciumit në nivelin e membranës. Për këtë ai mbron nga disritmitë e zemrës dhe trurit.

– Agjërimi nëpërmes efekteve të dobishme të magneziumit, parapengon formimin e ateromeve dhe tretë pllakat ateromatike të cilat janë përgjegjëse për sulme në zemër dhe tru. Për këtë agjërimi merr pjesë aktive në revitalizimin e trupit.

– Magneziumi rrit aktivitetin fibrinolitik të gjakut dhe prevenon dhe fibrinolizën e koagulëve të rinjë.

Ramazani ofron shpirt të shëndoshë dhe trup të shëndetshëm. Gjatë agjërimit tajimi i hormoneve nëpërmes gjëndrrës hipofizës rritet, ngase ekziston hormoni anabolik për sintezën e proteinëve dhe kolagjenëve i cili prodhon barazpeshën pozitive të azotit. Ai gjithashtu stimulon eritropoezën dhe sintezën e kolagjenit. Gjatë agjërimit, namazit dhe përvojave të ndryshme shpirtërore në Ramazan, substanca të caktuara endogjene nëpërmes trurit dhe palcës kurrizore lirohen në organizëm. Këto substanca quhen opoide. Këto përfshijnë enkefalinën dhe endorfinën që janë përgjegjës për eufori, qetësi dhe çiltërsi gjatë kësaj periudhe. Endorfina dhe enkefalina janë dominues natyral të dhembjes. Endorfina është përgjegjës për ndjenjën e kënaqësisë të ciën e përjetojnë shumë njerëz pas ushtrimeve të sforsuara. Endorfina dhe enkefalina derivohen nga beta – lipotropina. Gjatë lirimit ky ndahet duke formuar tre produkte aktiv kryesor që quhen meta-enkefalina, gama-endorfina dhe beta-endorfina. Beta-endorfina është më aktivi. Ai është njëzet herë më i fuqishëm se morfina. Përveç që eliminojnë dhimbjen këta analgjetik narkotik shkaktojnë një ndjenjë të fuqishme të euforisë. Kjo ndjenjë pjesërisht është përgjegjëse për sjelljen psikologjike të personave të caktuar që agjërojnë.

Nëse, p.sh. një atlet lëndohet gjatë garimit, ushtari gjatë luftës, ose personi që agjëron, ndoshta edhe nuk e vëren plagën, përderisa mundi i tyre nuk përfundon. Kjo ndodhë për arsye se truri prodhon sasi shumë të mëdha të endorfinës ose enkefalinës në periudhën e stresit intenziv, shqetësimit ose gjatë agjërimit. Agjërimi nxit efektin natriuretik, që e lejon trupin të eliminojnë natriumin dhe ujin e tepërt nga organizmi. Kjo lejon zgjidhjen e problemeve kronike me edem, dhe ndihmon në uljen e volumit të rritur të gjakut, bashkë me presionin e lartë të gjakut. Rekalibrimi enzimatik: Gjatë agjërimit, trupi shton ndryshimet enzimatike që ndikojnë në rregullimet e shumë sistemeve si detoksifikimi nga substancat helmuese, shpenzimin e rezervave dhjamore dhe rezervimin e proteinave. Ky është edhe shkaku i përmisimeve në gjendjen klinike të pacientëve. Atmosfera shpirtërore gjatë agjërimit zvogëlon stresin. Stresi ndikon në cilësinë e jetës dhe është shkak potencial për shumë sëmundje. Detoksifikimi: Agjërimi lehtëson dhe mobilizon eliminimin e substancave të dëmshme nga organizmi, si: kolesteroli, acidi urik, dioksina dhe mbetje të tjera toksike. Neuroadoptimi: Agjërimi ndihmon senzorët e shijes që të përshtaten me një nivel më të ulët të kripës që merret me ushqimin, kjo gjë i mundëson trupit të adoptohet me shpejtësi me një dietë të shëndetshme me më pak kripë. Agjërimi ka një ndikim normalizues në sistemin nervor. Zvogëlon shqetësimet në sistemin tretës si dhe qetëson gjendjen e ankthit.

Hipertensioni është shkaktar kryesor që kontribon në vdekjet dhe dëmtimet në shoqëritë e industrializuara. Në vitin 1984, qendra shëndetësore “Tru North Health Center” në SHBA, bëri një studim me 174 pacientë me hipertension. Kurimi ishte qëndrimi pa ngrënë, vetëm me ujë. 90{ad665188d2e1dd481ca1082a75a5a95cd65abe9addc30f8ce0b9a52794b3f058} të pacientëve u shëruan plotësisht e nuk patën më nevojë për ilaçe. Gjatë agjërimit, palca e kockave (vendi ku prodhohet gjaku) ngacmohet dhe shtohet sasia e prodhuar e gjakut. Gjatë agjërimit ekuilibri i ujit mes qelizave dhe brenda tyre zbret në minimum. Kështu në funksionet qelizore ndodh një qetësim i rëndësishëm.

Agjërimi ndihmon në ruajtjen e ekuilibrit mendor dhe trupor si dhe stabilizon efektet e tërheqjes hënore mbi organizëm. Largimi i Hënës nga Toka siç ndikon mbi detrat dhe oqeanet, po ashtu ndikon dhe mbi trupin e njeriut që ka mbi 70{ad665188d2e1dd481ca1082a75a5a95cd65abe9addc30f8ce0b9a52794b3f058} ujë. Rekomandohet agjërimi i ditëve 13-14-15 sipas kalendarit hënor, pasi janë ditët kur rritet në maksimum tërheqja hënore dhe efektet e saj negative në organizëm. Agjërimi është sekret i jetëgjatësisë. “Po ta dini agjërimi është më i dobishëm për ju.” (El – Bekare, 184) Në realitet, qëllimi i vetëm i krijimit siç e përshkruan Kur’ani fisnik është adhurimi dhe lartësimi i Zotit. Ai është motivi i njohjes, preceptimit të së vërtetës, drejtësisë, dashurisë, mëshirës, vëllazërisë e moralit njerëzor. Kjo vërtetësi e ka shoqëruar gjithnjë shoqërinë njerëzore me anë të shpalljes hyjnore.

Agjërimi dhe bioritmi

Besimtari që nga fëmirija ka agjëruar rregullisht ka qenë i ekspozuar situatave të ndryshme, të ndritshme e të errëta, së paku gjatë një dite të muajit lunar. Për këtë, padyshim ai shumë më lehtë për shkak të situatave të ndryshme shumë shpejtë sinkronizon bioritmin e tij ditor, mujor dhe vjetor. Kjo orë biologjike kryesore, e cila ka një ciklus jetësor prej 24 orësh, është e vendosur në nukleusin hipotalamik. E përbërë prej 10.000 nervave, ndodhet tre centrimetra pas syrit (myasma opticus). Myslimanët të cilët kanë pasur çrregullim të cikluseve ditore zgjuar/gjumë, gjatë një viti hënor, por rregullisht kanë agjëruar, më shpejtë adaptohen në kushtet e ndryshme të udhëtimit ndërkombëtar. Ata nuk kanë kurrfarë pengesa, përderisa kalojnë zonat kohore dhe nuk vuajnë nga sëmundjet dhe lodhjet të cilat përjetohen pas udhëtimit të gjatë me aeroplan.

Menjëherë posa të përfundojë Ramazani, ritmi i ciklusit normal jetësor i cili zgjat 24 orë te agjëruesit, ditën e parë të muajit tjetër, shevval me shpejtësi të madhe ekuilibrohet. Kjo d.m.th. që bioritmi në Bajram arrin të njëjtin nivel para Ramazanit. Për resikronizimin e punëtorëve në ndrresat nevojitet periudhë prej tri javësh. Meqë myslimanët të cilët agjërojnë, vetvetiu adoptojnë procesin e resinkronizimit gjatë periudhës e cila zgjat katër javë në Ramazan, problemet shëndetësore të tyre (që kanë punëtorët në ndrresa) janë të parëndësishëm.

Dobitë e namazit të natës

Përveç kësaj, kontaktet shoqërore gjatë teravisë apo namazit të natës si dhe aktivitetet tjera shoqërore-shpirtërore vepron si dhurues i kohës (zeitgeber). Ai rregullon ritmet biologjike të desinkronizuara. Gjatë vitit, myslimani i rëndomtë, kryen obligimin e tij ditor (namaz) pesë herë. Kjo praktikë i jep aftësi fizike secilit muskul në trup. Gjatë muajit të agjërimit namazet shtesë si i teravisë dhe i natës, shpenzon afër 200 kalori. Kjo praktikë shpenzon të gjitha ekstra kaloritë që futen gjatë iftarit. Njëkohësisht glukoza në gjak rritet, ndërsa gjatë namazit ajo oksidohet në CO2 dhe H2O. Lëvizjet fizike gjatë nafilës japin ndjenjën e fleksibilitetit, koordinimit dhe relaksimit. Ai, gjithashtu, zvogëlon stresin, mënjanon brengën dhe depresionin.

Gjatë faljes së teravisë (kijam) tajitet adrenalini dhe moradrenalini. Ata janë përgjegjës për dinamizëm konstant i cili kombinohet me qetësi dhe çiltërsi si pasojë e sekresionit të enkefalinës, endorfinës, dinorfinës, etj. Kjo e bën namazin e natës unikal në kuptim që të i njëjti individ kombinohet dinamizmi me çiltërsinë, euforinë dhe dignitet. Është vërejtur që gjatë aktivitetit të kontinuar, efekti i adrenalinës dhe moradrenalinës gjatë mbetet pas përfundimit të namazit të natës. Bile edhe sjellja e nijetit për namaz ka pjesëmarrje në aktivizimin e sistemit nervor simpatik.

Lëvizjet e rregullta dhe të sinkronizuara të trupit gjatë namazit ofrojnë fuqinë e muskujve, elasticitetin, fleksibilitetin e nyjeve dhe rezervës kardiovaskulare. Lëvizjet e trupit ndihmojnë prevenimin e osteoporozës te të moshuarit. Forcimi i pompës së muskujve të nëngjunjëve me lëvizje aktive të nyjeve në këmbë, prevenohet tromboza e thellë e venave. Ushtrimet mbrojnë organizmin nga sëmundjet kronike të zemrës duke shtuar tolerancën e karbohydrateve si dhe prevencën e diabetit të tipit 2. Rritja e nivelit të hormoneve gjatë agjërimit dhe ushtrimeve gjatë namazit të natës, është i rëndësishëm për formimin e kolagjenit i cili është faktor i rëndësishëm për formimin e vonshëm të rrudhave në lëkurë.

Ushtrimet dhe lëvizjet që bëhen gjatë namazit të natës (kijamul-lejl) i japin njeriut disponim, meditim konstruktiv dhe sjellje markante. Përsëritja e namazit, lutjet, dhikri dhe aktivitetet e muskujve, shkakton relaksim, zvogëlon konzenimin e oksigjenit dhe reduktimin e aktiviteteve kardiorespiratore. Lutjet në islam janë unikale, të kombinuara me lëvizje ritmike të trupit dhe meditim të koncentruar, japin një model të veçantë të relaksimit dhe qetësisë fizikopsikike. Roli edukativ i jetës ka karakter multidimensional në aspektin moral. Ai krijon një lidhje dhe marrëdhënie devocionale mes njeriut dhe Zotit, mes individit dhe anëtarëve të shoqërisë dhe mes njeriut dhe natyrës së tij të brendshme shpirtërore. Në këtë mënyrë agjëruesi kontrollon sjelljen e tij të jashtme, shfaqjen dhe manifestimin e veprave të tij, fjalët, mendimet, ndjenjat e qëllimit dhe kështu roli i tij në jetën shoqërore bëhet tejet i rëndësishëm dhe konstruktiv. Ai në sjelljen dhe karakterin e tij, shpalos drejtësinë, të vërtetën dhe lufton padrejtësinë dhe antivlerat. Por, theksojmë se forca dhe energjia shpirtërore nuk mund të përfitohen nga agjërimi dhe roli i tij edukativ nuk mund të konceptohen, nëse ai nuk kryhet me bindje dhe përkushtim.

Meqë gjindemi së bashku në muajin e paqes, mëshirës dhe lutjes, t’i lutemi Atij me bindje e përkushtim që të na udhëzojë në udhën e drejtë të idealit e të na dhurojë paqe e begati dhe të na bëjë të devotshëm.

Përkufizimi i agjërimit

Fjala agjërim ka dy përkufizime:
Kuptimi gjuhësor: Shmangie dhe privim.
Ndërsa në kuptimin fetar: Privimi i të rriturit musliman, me qëllim adhurimi dhe përkushtimi ndaj Zotit, prej çdo ushqimi, pirje, marrdhënie intime dhe ejakulimi me qëllim, që nga agimi deri në perëndimin e diellit për çdo musliman që nuk e pengon diçka e përcaktuar.

Gjykimi për agjërimin

Të gjithë dijetarët kanë rënë dakord, se agjërimi i muajit Ramazan është detyrë (farz). Argumenti për këtë është në librin e Allahut, ku thuhet: – “O ju që keni besuar, ju është urdhëruar agjërimi, siç u është urdhëruar atyre para jush, që të bëheni të devotshëm”                   El-Bekare 183
Argument nga suneti është fjala e Profetit (alejhi selam), i cili ka thënë: – “Islami qëndron mbi pesë shtylla… (një prej tyre) dhe agjërimi i muajit Ramazan…”                         Buhariu

Vlerat e agjërimit

Vlerat e agjërimit janë të shumta, ato tregohen në hadithet e Muhamedit (alejhi selam), ku ndër të tjerat thuhet se agjërimin Allahu e ka zgjedhur për Vete, Ai shpërblen për të dhe ia shton shpërblimin pa llogari. Muhamedi (alejhi selam), thotë në një hadith Kudsij se Allahu ka thënë: “Agjërimi është për Mua dhe Unë e shpërblej për të, ai i largohet kënaqësive dhe ngrënies për Mua. Për agjëruesin ka dy gëzime, një kur ha iftarin dhe tjetri kur të takojë Zotin e tij. Era e gojës së agjëruesit, tek Allahu është më e mirë se era e miskut.” Buhariu
Gjithashtu thotë: “ Lutja e agjëruesit nuk refuzohet” Bejhakiu
Agjërimi ndërmjetëson tek Allahu Ditën e Gjykimit ku thotë: “O Zoti im! Unë e largova atë prej ushqimit dhe dëshirave, prandaj pranoje lutjen time për të.” Ahmedi
Agjërimi është mburojë nga Zjarri:“Agjërimi është një mburojë që të mbron nga Zjarri.”  Ahmedi
“Ai i cili agjëron një ditë duke kërkuar Fytyrën e Allahut të Madhëruar i vuloset hyrja në Xhenet.” Ahmedi
“Ai që agjëron Ramazanin, me besim dhe shpresë për shpërblim (nga Allahu), atëherë i falen gjynahet që ka bërë.” Buhariu dhe Muslimi
“Vërtet në Xhenet është një portë që quhet er-Rajjan. Ditën e Gjykimit, ata që agjëruan, do të hyjnë nëpër të, përveç tyre nuk hyn asnjë, dhe kur të hyjë i fundit (agjërues), ajo do të mbyllet.”   Sahih. transmeton Ibn Huzejme
“Në muajin e Ramazanit, çdo ditë e natë, ka nga ata të cilët Allahu i liron prej Zjarrit, dhe për çdo musliman ka një lutje, të cilën ai mund ta bëjë dhe do t’i pranohet.” Sahih transmeton El-Bazari dhe Ahmedi
Mjafton si vlerë e agjërimit dhe vetëm përmendja se në këtë muaj ka zbritur Kur’ani që është dritë dhë udhëzim për mbarë njerëzimin. Në këtë muaj gjendet dhe nata e kadrit e cila është më e mirë se një mijë muaj, natë në të cilën përcaktohen rrizqet, caktohet se kush do ta bëjë haxhin atë vit etj.
E veçantë tjetër e këtij muaji është dhe se në ramazan njerëzit janë më të qetë dhe më afër veprimeve të mira sepse në këtë muaj lidhen dhe djajtë më agresiv që i nxisin njerëzit për punë të këqija.

Kush e ka obligim agjërimin?

Agjërimi i Ramazanit është detyrë e obligueshme për çdo musliman, në moshë të rritur, vendas (jo udhëtar), i shëndoshë dhe ata që janë liruar nga pengesat si menstruacionet (hajdi) dhe lehonia (nifasi) etj. Mosha e pubertetit arrihet me ndonjërën prej këtyre tri gjërave: pjekuria seksuale, shfaqja e qimeve dhe plotësimi i moshës 15 vjeçare te meshkujt, ndërsa te femrat kur u fillon cikli menstrual, ajo obligohet me agjërim, edhe pse është më pak se 10 vjeç.

Rregullat e agjërimit dhe sunetet e tij.

Ka rregulla që janë vaxhib (obligim) dhe rregulla që janë mustehab (të lejuara).
Prej mustehabeve janë:
-Ngrënja e syfyrit dhe vonimi i tij sepse Muhamedi (alejhi selam), thotë: “ Zgjohuni në syfyr se në të ka bereqet.” Ahmedi
-Shpejtimi i iftarit duke u bazuar në fjalën e Muhamedit (alejhi selam): “Do të mbesin njerëzit në mirësi përderisa e shpejtojnë iftarin.” Buhariu
– Largimi nga veprimet dhe shprehjet e injorancës. Profeti (alejhi selam) thotë:  “Allahu i Madhëruar nuk ka nevojë për dikë  që lë ushqimin dhe pirjen e nuk lë fjalët e këqija (shprehjet e injorancës dhe gënjeshtrat).”                        Buhariu
Profeti (alejhi selam) thotë: “Shumë agjëruesve nuk u mbetet asgjë nga agjërimi, veç se uria.” Ibn Maxhe
– Largimi nga polemikat e thata dhe ofendimet. Profeti (alejhi selam) thotë: “Nëse dikush të lufton ose të ofendon, thuaji: unë jam agjërues, unë jam agjërues.”              Tirmidhiu
– Mosngrënia e tepërt, sikurse rekomandohet në hadith: “Nuk ka më keq për birin e Ademit sesa ta tejngopë barkun e tij.”      Tirmidhiu

Gjërat që e prishin agjërimin:

– Agjërimi prishet vetëm në këto kushte:
1. Të ketë dituri mbi gjërat që e prishin.
2. Të jetë i vetëdijshëm mbi prishjen (të mos jetë prishja prej harresës).
Gjërat, të cilat e prishin agjërimin, mund të jenë të llojit që dalin nga organizmi si: vjellja me dëshirë, ardhja e menstruacioneve, ose të llojit që hyjnë në organizëm, si ushqimet dhe pijet.
– Nga gjërat që e prishin agjërimin dhe që janë të ngjashme me ushqimet dhe pijet, përmendim: ilaçet, tabletat, infuzionet dhe transfuzioni i gjakut. Pastrimi i plagës (edhe nëse rrjedh gjak), pastrimi i syve, i hundës dhe heqja e dhëmbit nuk e prishin agjërimin.
– Ilaçet, me të cilat bëhet shpëlarja e gojës, nuk e prishin agjërimin, edhe nëse në gojë mbetet aroma dhe shija e tyre.
– E nëse ha apo pi me harresë, atëherë duhet ta vazhdojë agjërimin, sepse atë e ka ushqyer Allahu i Madhëruar. Nëse sheh dikë duke ngrënë me harresë, duhet t’i tregojë atij se është agjërueshëm, duke e bazuar në fjalën e Allahut të Madhëruar: “…bashkëpunoni në të mira dhe devotshmëri.” El-Maide 2
– Kush ka nevojë ta prishë agjërimin për të shpëtuar dikë nga vdekja, i lejohet ta prishë dhe ta kompesojë më vonë, siç është rasti i shpëtimit të atij që është duke u mbytur ose të fikurit e zjarrit etj.
– Kur një agjërues kryen marrëdhënie seksule, prishet agjërimi, ka ejakuluar apo jo, ky person obligohet të pendohet, ta plotësojë këtë ditë me kompesim dhe shpagim të rreptë për të, ashtu siç thuhet në hadithin e Ebu Hurejres (radijallahu anhu): – Ishim të ulur pranë Profetit (alejhi selam) kur erdhi një burrë dhe ky e pyeti: – “Cfarë ke?”, – ai u përgjigj – Kam bërë marrëdhënie me gruan time duke qenë agjërueshëm. Profeti (alejhi selam) i tha: – A ke mundësi të agjërosh dy muaj radhazi? Jo! – tha ai.
– A ke mundësi të ushqesh gjashtëdhjetë të varfër?
–  Jo – iu përgjigj ai,…”  Buhariu
Lejohet puthja ose prekja e gruas nga burri i saj agjërues, nëse ai e zotëron epshin, duke u bazuar në hadithin e Aishes (radijallahu anha), se Profeti (alejhi selam) e puthi duke qenë agjërueshëm, mirëpo e kishte përmbajtur veten e tij.
– Nëse një person zgjohet xhunub, agjërimi i tij është i plotë dhe i lejohet që ta shtyjë gusulin deri pas agimit, kjo vlen edhe për gusulin pas menstruacioneve apo lehonisë, mirëpo duhet të shpejtojë për namazin e sabahut.
– Ai, i cili masturbon (vetëkënaqet) gjatë ditës së Ramazanit, obligohet të pendohet tek Allahu i Madhëruar e të vazhdojë pjesën e mbetur të ditës, gjithashtu ai duhet ta kompensojë këtë ditë. E nëse ka filluar të masturbojë dhe është ndaluar duke mos ejakuluar, obligohet me teube e jo me kompesim, për shkak të mos ejakulimit. Theksojmë këtu, se ky është një veprim kategorisht i ndaluar edhe jashtë agjërimit.
Duhet që agjëruesi të largohet nga çdo gjë që e ngacmon epshin e tij.
Dalja e një lëngu para spermës (që quhet medhij) nuk e prish agjërimin.
– Ai që ka vjellë pa dashje, nuk ka kompesim, ndërsa ai që kërkon të vjellë qëllimisht duke futur gishtin në gojë, duke shtypur barkun, duke nuhatur ndonjë aromë që i provokon vjelljen apo duke shikuar vazhdimisht në ndonjë vend ngacmues për vjellje, obligohet që ta kompesojë atë ditë. E nëse vjell pa qëllim, nga ndonjë çrregullim në organizëm, agjërimi i tij nuk është prishur.
– Është i urryer shijimi i panevojshëm i ushqimit gjatë agjërimit, ndërsa ai që ka nevojë, siç është rasti i kuzhinierit apo nënës që përgatit ushqimin për fëmijën, i lejohet ta provojë me gjuhë, por të mos e përcjellë në stomak.
– Nëse agjëruesi është i plagosur ose i del gjak nga hunda dhe i shkon në fyt, ose uji apo benzina duke punuar, pa dëshirën e tij, atëherë agjërimi i tij është i saktë. Edhe nëse i depërtojnë deri në brendësi të mushkërive, pa qëllim, pluhurat, tymërat ose ndonjë mizë, agjërimi i tij është i saktë.
– Pirja e duhanit është një nga veprimet që e prishin agjërimin dhe nuk është arsye për të justifikuar mosagjërimin, sepse mëkati nuk mund të jetë arsye.
– Zhytja në ujë nuk e prish agjërimin, gjatë agjërimit lejohet lagia e kokës me ujë për shkak të nxehtësisë. Notimi është i papëlqyeshëm gjatë agjërimit, për shkak të mundësisë së prishjes së tij.
Nëse dikush ha, pi ose ka bërë marrëdhënie seksuale, duke menduar se ka ende kohë, e pastaj sheh se ka aguar, nuk obligohet me asgjë. Kjo është thënë qartë në ajetin e Kur’anit, ku flitet për dallimin mes perit të bardhë nga peri i zi në agim.
Nëse hap iftarin duke menduar se dielli ka perënduar, e ndërkohë ai akoma nuk ka perënduar, atëherë ky person duhet ta kompensojë këtë ditë sipas mendimit të shumicës së dijetarëve pasi është ende ditë.
Nëse agon dhe në gojën e dikujt ka mbetur ende ndonjë ushqim ose pije, dijetarët janë të mendimit se duhet ta përfundojë atë që ka në gojën e tij. I njëjti qëndrim është dhe për atë person që ha ose pi diçka në harresë.